Raport o katastrofalnej sytuacji rzek krainy ryb łososiowatych i lipienia spowodowanej zabudową hydrotechniczą (stan z czerwca 2001 r.)

W województwie pomorskim, przez wiele lat, bez egzekwowania wpływu na ekosystemy oraz bez zwracania uwagi na degradację stosunków wodnych, przegradzano rzeki. W efekcie praktycznie wszystkie rzeki krainy ryb łososiowatych i lipienia są obecnie zabudowane, co uniemożliwia zarówno wędrówki tarłowe i pokarmowe ryb i doprowadza do ich wyginięcia odcinek po odcinku, ale także powoduje szybkie zniszczenie koryta rzeki poniżej i powyżej przegród hydrotechnicznych. Wiele z tych obiektów jest całkowicie nie nadzorowanych lub służy jedynie partykularnym interesom hodowców pstrągów tęczowych lub producentom energii elektrycznej.
W krajach Unii Europejskiej już dawno dostrzeżono negatywne skutki zabudowy hydrotechnicznej i w ramach renaturalizacji wiele tego typu obiektów jest likwidowanych. Tam, gdzie jest to możliwe buduje się przepławki dla ryb (co jest aktualnie wymagane przez polskie prawo i całkowicie ignorowane w praktyce). Często jednak likwidacja zapory lub jazu jest niemożliwa, a budowa przepławki trudna i kosztowna. Wtedy użytkownicy przegród hydrotechnicznych muszą płacić określone kwoty na zarybianie zniszczonych odcinków rzek rybami, które utraciły możliwość wędrówki.
Uważamy, że Polski Związek Wędkarski powinien egzekwować od innych użytkowników wód środki z tytułu strat w rybostanie i przeznaczać je na zarybianie zagrożonych odcinków rzek. Uważamy też, że przy istniejących zaporach powinny być budowane przepławki dla ryb, a ich brak karany z całą surowością prawa. Niepokojem napawa fakt, że pomimo wielkiej skali dotychczasowej degradacji wciąż pozytywnie opiniowane są wnioski o budowę kolejnych zapór. Poniżej przedstawiamy długą listę zniszczonych rzek wraz z opisem:

Wda:
Jaz upustowy z kanału w Borsku - brak przepławki;
Zapora w Wojtalu - brak przepławki;
Zapora we Wdeckim Młynie - brak przepławki; zniszczenie opływu Wdy bocznym korytem;

Bychowska Struga:
Zapora przy ujściu do jeziora Żarnowieckiego - brak przepławki;
Zapora w Wierzchucinie - brak przepławki;
Przebudowany jaz powyżej mostu kolejowego (dojazd od Lublewa Lęborskiego) - brak przepławki; całkowity pobór wody z rzeki i wyschniecie koryta poniżej jazu;
Jaz przy fermie pstrągów tęczowych poniżej Bychowa - brak przepławki;
Jaz w Perlinie - brak przepławki;

Płutnica:
Zapora przy ujściu do Zatoki Puckiej - brak przepławki;

Łeba:
Zapora w Stryszej Budzie - brak przepławki;
Jaz w Tłuczewie (ferma pstrągów tęczowych) - brak przepławki;
Jaz w Tłuczewie (pod mostem drogowym) - brak przepławki;
Jaz w Tłuczewie (200m poniżej mostu drogowego) - brak przepławki;
Stary jaz w Tłuczewie (1km poniżej mostu drogowego) - brak przepławki;
Chruściana śluza w Porzeczu - brak przepławki;
Jaz w Paraszynie (ferma pstrągów tęczowych) - brak przepławki; całkowity pobór wody z rzeki (koryto rzeki poniżej jazu wysycha);
Elektrownia w Paraszynie/Strzebielinie - brak przepławki; okresowe całkowite przymykanie zastawek;
Paraszyno/Strzebielino - stary jaz - brak przepławki; okresowo całkowicie zamykany;
Bożepole Małe - zapora - brak przepławki;
Bożepole Wielkie - zapora - brak przepławki; całkowity pobór wody z rzeki do fermy pstrągów tęczowych;
Drużnik - zapora - brak przepławki;
Godętowo - zapora - brak przepławki;

Białogórska Struga:
Zapora przy drodze i starej fermie pstrągów tęczowych - brak przepławki;

Kłodawa:
W Kleszczewie - zapora - brak przepławki;
W Kłodawie - zapora - brak przepławki; całkowite przymykanie zastawek, koryto rzeki poniżej wysycha;
W Żukczynie - zapora - brak przepławki;
Jaz w Rusocinie - zapora - brak przepławki;
Zapora w Grabinie-Zameczku - brak przepławki;

Rutkownica:
Zapora w Szczodrowskim Młynie - brak przepławki;

Strzelenka:
Zapora w Lniskach - brak przepławki;

Reknica:
Zapora w Czapelsku - brak przepławki;
Zapora w Kolbudach na granicy rezerwatu - brak przepławki;
Jaz w Kolbudach przy POMie - brak przepławki;

Piaśnica:
Zapora w Warszkowskim Młynie - brak przepławki;

Gizdepka:
Zapora w Sławutówku - brak przepławki; remont w roku 2001 - całkowita degradacja rzeki (melioracja, zatrucie osadami dennymi);
Zapora w Smolnie - brak przepławki; remont w roku 2001 (czyszczenie stawu) - całkowita degradacja rzeki (zatrucie osadami dennymi);

Słupia:
Zapora w Sulęczynie - brak przepławki;
Aktualnie wykonywana elektrownia zlokalizowana ok. 200m. w dół rzeki - woda ma być pobierana rurą;

Reda:
Zapora przy Cementowni w Wejherowie - brak przepławki;
Jaz upustowy na Starej Redzie - brak przepławki;

Cedroń:
Zapora k. Kalwarii Wejherowskiej - brak przepławki;

Mała Słupina:
Jaz doprowadzający wodę do młyna w Żukowie kanałem bocznym - brak przepławki; całkowite przymykanie przepływu wody bocznym korytem i kierowanie całości wody do młyna;

Wietcisa:
Zapora w Przywidzu - brak przepławki;
Zapora w Skrzydłówku - brak przepławki;
Zapora w Skarszewach - brak przepławki;

Czarna Wda:
Zapora w Lisewskim Młynie - brak przepławki;

Zagórska Struga:
Zapora ok. 200 m pow. ul. Grunwaldzkiej - brak przepławki;
Zapora na terenie garbarni - brak przepławki;
Zapora przy Domu Kultury w Rumii - brak przepławki;
Niedrożne rury przepływowe przy ul. Dębogórskiej (kres wędrówki troci);

Chełst:
Zapora przy piekarni w Ciekocinie - brak przepławki;
Zapora przy fermie pstrągów tęczowych - brak przepławki, całkowity pobór wody z rzeki;

Gościcina:
Zapora w Gościcinie - brak przepławki;

Bolszewka:
Zapora w Gościcinie - brak przepławki;
Zapora w Bolszewie - brak przepławki;
Zapora w Luzinie - brak przepławki;
Zapora w Robakowie - brak przepławki;

Radunia:
Zapora przy elektrowni w Rutkach - brak przepławki;
Zapora przy elektrowni w Żukowie - brak przepławki;
Zapora przy elektrowni w Lniskach - brak przepławki;

Stara Radunia:
Jaz upustowy przy wypływie z kanału - brak przepławki, jaz całkowicie zamknięty, pełny pobór wody do elektrowni, woda w Starej Raduni pochodzi jedynie z Reknicy;

Wierzyca:
Zapora przy elektrowni w Zamku Kiszewskim - brak przepławki;
Zapora przy elektrowni w Czarnocińskich Piecach - niedrożna atrapa przepławki;
Zapora w Starogardzie Gdańskim oraz dwie zapory poniżej Starogardu Gdańskiego - brak przepławki;
Zapora w Borowych Młynach - brak przepławki;

Wielu rzekom nie można już pomóc, a skala ich degradacji wskazuje na brak możliwości naprawy wyrządzonych szkód (np. rzeka Pisienica), jednak przedstawiając powyższą listę liczymy na wyjaśnienie sytuacji każdej zapory na każdej z rzek z osobna. Liczymy, że będzie to służyło poprawie sytuacji na zdegradowanych rzekach i pomoże zarówno pracownikom urzędu wojewódzkiego odpowiedzialnym za ochronę środowiska w województwie pomorskim, jak i ZO PZW Gdańsk w doprowadzeniu do udrożnienia, oczyszczenia i zarybienia naszych wciąż pięknych rzek.